İlişkilerinizde tekrar eden sorunların ardında, bilinçaltınızda saklı şema kalıplarınız olabilir. Bu kalıpları keşfetmek, duygusal bağlarınızı güçlendirebilir ve sevgi dolu bir ilişkinin anahtarını açabilir.

Şemalar, çocukluk dönemindeki deneyimlerin zihin dünyamızda bıraktığı derin izlerdir. Bu izler, yetişkinlik döneminde ilişkilerimize yön veren temel inanç sistemlerini oluşturur. Şemalar, bilinçaltında yer eden kalıplar olup, hayatı ve ilişkileri algılama biçimimizi belirler. Bu algılar, kendimize, diğer insanlara ve dünyaya dair temel inançlarımızı şekillendirir; dolayısıyla partnerimizle olan ilişkimizi de doğrudan etkiler.

Çekirdek inançlar, kişinin kendisi ve dünya hakkındaki en temel düşünceleridir. "Ben yeterince iyi değilim" veya "İnsanlar güvenilmezdir" gibi inançlar, bireyin yaşam boyu deneyimlerinden ve etkileşimlerinden türetilir ve zamanla şema kalıplarına dönüşür. Şema kalıpları, bu çekirdek inançların bir yansımasıdır ve bireyin yaşamındaki kararları, duygusal tepkileri, davranışları ve özellikle ilişkilerini belirler.

İlişkilerde rastlanan en yaygın şemalara bakalım:

Terk Edilme Şeması: Bu şema, bireyin partnerinin kendisini terk etme korkusunu sürekli yaşamasıyla belirginleşir. Çocuklukta yaşanan güvensizlikler ve istikrarsızlıklar, bireyin "Her an terk edilebilirim" inancını geliştirir. Bu şema, kişinin partnerine aşırı bağımlı olmasına veya sürekli olarak partnerini test etmesine neden olabilir. Partnerden gelen her küçük işaret, bu korkunun tetikleyicisi olabilir.

Kusurluluk Şeması: "Ben yeterince iyi değilim" düşüncesi bu şemanın temelini oluşturur. Çocuklukta yaşanan eleştiriler ve reddedilmeler, bireyin kendisini eksik ve değersiz hissetmesine neden olabilir. Bu inanç, partnerin sevgisini ve ilgisini hak etmediğine dair bir algı yaratır, bu da ilişkilerde sürekli bir tatminsizlik ve güven sorunlarına yol açabilir. Partnerin minik hataları bile, bu kalıptan beslenen eleştirilerle büyütülür.

Duygusal Yoksunluk Şeması: Bu şema, bireyin partnerinden tam anlamıyla duygusal destek, sevgi veya ilgi alamayacağına dair bir inançla beslenir. Çocuklukta duygusal ihtiyaçları yeterince karşılanmayan bireyler, bu eksikliği yetişkinlikte de partnerlerinden bekler. Ancak bu beklentiler genellikle karşılanmaz, bu da ilişkide sürekli bir tatminsizlik ve hayal kırıklığına yol açar. Partnerin sağladığı desteğin yetersiz olduğu hissi, sürekli bir duygusal açlık yaratır.

Bağımlılık/Yetmezlik Şeması: Birey, kendi başına ayakta duramayacağına ve sürekli birine bağımlı olacağına inanır. Çocuklukta aşırı koruyucu veya kontrolcü ebeveynlerin etkisiyle gelişen bu şema, bireyin kendi kararlarını almasını ve sorumluluk üstlenmesini zorlaştırır. Partnerin desteğine fazlasıyla bağımlı hale gelmek, ilişkiye zarar verebilir ve bireyin kendi potansiyelini gerçekleştirmesine engel olabilir.

Haklılık/Üstünlük Şeması: Birey, her zaman haklı olduğuna ve diğerlerinden üstün olduğuna inanır. Bu şema, genellikle narsistik bir inanç sistemine dayanır ve bireyin ilişkilerde partnerine baskın, kontrolcü ve eleştirel yaklaşmasına neden olur. Partnerin duygularını ve ihtiyaçlarını göz ardı eden bu tutum, ilişkide ciddi çatışmalara yol açabilir. Eleştirilerin sıklığı, ilişkinin temelini zedeler.

Teslimiyet Şeması:"Benim ihtiyaçlarım önemli değil" düşüncesiyle şekillenen bu şema, bireyin partnerinin isteklerini ve duygularını her şeyin önüne koymasına neden olur. Çocukluk döneminde baskıcı bir ortamda büyüyen bireyler, yetişkinlikte kendi isteklerini ifade etmekte zorlanır ve ilişkide sürekli olarak partnerinin taleplerine boyun eğerler. Bu, bireyin kişisel tatminini ve ilişkideki eşitliği olumsuz etkiler.

Baskın olan şemaları nasıl fark edebilirsiniz?

"Eğer partnerinizin sevgisini yeterince hissetmiyor ve sürekli şüphe duyuyorsanız, bu durum terk edilme şema kalıbınızdan kaynaklanıyor olabilir. Bu kalıbı fark edip dönüştürmek, ilişkinizde güven inşa etmenize yardımcı olabilir."

"Partnerinizin eleştirilerine aşırı hassasiyet gösteriyorsanız, bu belki de küçümsenmiş ya da yetersiz hissettiğiniz bir çocukluk deneyiminin, kusurluluk şema kalıbı olarak hayatınıza yansımasıdır. Bu kalıbı çözerek özgüveninizi ve ilişkinizi güçlendirebilirsiniz."

"Sürekli fedakarlık yapıyor ama karşılığını alamadığınızı hissediyorsanız, bu kendini feda şema kalıbınızın bir sonucu olabilir. Bu kalıbı keşfetmek, sağlıklı sınırlar çizmenize ve duygusal tatmin sağlamanıza olanak tanır."

"Partnerinizin sizi anlamadığını düşündüğünüz anlarda, belki de duygusal yoksunluk şema kalıbınız tetikleniyor. Bu kalıbı dönüştürerek, duygusal ihtiyaçlarınızı daha açık ve sağlıklı bir şekilde ifade edebilirsiniz."

"Eğer tartışmalarda hep haklı çıkma eğilimindeyseniz, bu üstünlük şema kalıbınızdan kaynaklanabilir. Bu kalıbı fark ederek, daha eşitlikçi ve anlayışlı bir iletişim kurabilirsiniz."

"Partnerinizden sürekli ilgi bekliyor ve yalnız kalmaktan korkuyorsanız, bu belki de bağımlılık şema kalıbınızın bir işareti. Bu kalıbı dönüştürmek, daha bağımsız ve güvenli bir ilişki yaşamanıza yardımcı olur."

Şema kalıplarını fark etmek, bireyin ilişkilerindeki dinamikleri anlaması için kritik bir adımdır. Şemalar, bilinçaltımızın derinliklerinde yer alsa da, bu kalıpları bilinç düzeyine çıkararak değiştirmek mümkündür. Bu değişim, bireyin çekirdek inançlarını yeniden yapılandırmasını ve partneriyle olan ilişkisini daha sağlıklı, dengeli ve tatmin edici bir hale getirmesini sağlar.

Şema kalıplarını dönüştürmek, bir nevi zihinsel bir yeniden yapılanma sürecidir. Bu süreçte, birey geçmişteki travmatik deneyimlerini ve yanlış inançlarını sorgular, yeni ve daha sağlıklı inançlar geliştirmeye çalışır. Bu sayede, kişi hem kendine hem de partnerine karşı daha şefkatli, anlayışlı ve güven dolu bir ilişki ortamı yaratabilir.

Sonuç olarak, şemalar ve çekirdek inançlar, ilişkilerimizin temel taşlarını oluşturur. Bu kalıpları ve inançları fark ederek, daha bilinçli ve sağlıklı bir ilişki yaşantısına adım atmak mümkündür. Partner ilişkilerinde karşılaşılan sorunların kökenine inmek, hem bireyin kendisiyle hem de partneriyle daha derin ve tatmin edici bir bağ kurmasına olanak tanır.

~ Hande Dengim B.